Suriye’de yıllar süren BAAS rejimi ve Esad ailesinin yönetimi 8 Aralık 2024 günü HTŞ’nin Şam’ı ele geçirip ülke kontrolüne ele alması ile son buldu. Yaşanan çatışmaların ardından ülkenin yönetiminin başına geçen HTŞ lideri Ahmet El Şara herkesi kapsayan bir yönetim modeli benimseyeceklerini dile getirmişti. Ancak ülkenin kontrolünün HTŞ yönetimine geçmesinin ardından ülkede bulunan azınlık gruplar korku ve endişe yaşamaya başladı. Her ne kadar ülkenin yeni başkanı Ahmet El Şara azınlıklara karşı herhangi bir saldırı girişiminin olmayacağını ve Suriye içinde herkesin kardeşçe, barış içinde yaşayacağını dile getirse de Lazkiye ve Tarsusta silahlı gruplar Alevi toplumuna karşı saldırı başlattı. Saldırılarda binlerce Alevi’nin katledildiği iddia edildi. Her ne kadar Suriye yönetimi itidal çağrısında bulunsa da çatışmalar dinmedi.
Öte yandan bir diğer azınlık grup olan Dürziler Suriye yönetimi değiştiğinde İsrail yönetimini altına girme talepleri ile gündeme geldiler. 29 Nisan’da ise Dürziler bu defa Muhammed Peygamber’e hakaret edilen bir ses kaydının ortaya çıkması ile gündeme gelerek Sunni-Dürzi çatışmaları başladı. Ses kaydının Dürzi bir din adamına ait olduğu iddia edildi. Dürzi din adamı ise bu iddiaları yalanladı. Suriye İçişleri Bakanlığı da kayıttaki kişinin bu isim olmadığına dair yazılı açıklama yaptı. Ancak olayların gerilimi tırmandı. Dürzi ve Sünni gruplar Şam kırsalında Dürzilerin çoğunlukta olduğu Ceramana kasabasında çatışmaya başladı. Daha sonrasında ise Güvenlik güçlerinin de müdahil olduğu çatışmalar 30 Nisan’da Ceramana yakınındaki Sahnaya kentine sıçradı. Dürzilere güvenlik sözü veren İsrail ise 30 Nisan’da Sahnaya’da hava saldırısı düzenledi. Düzenlenen bu saldırılarda 100’den fazla kişi hayatını kaybetti.30 Nisan gününde bazı şeyhler bir araya gelerek çatışmaları durdurmak için anlaşmaya varıldığını aktardı. Dürzilerin çoğunlukta olduğu Süveyda şehrinde Dürzi liderler, topluluğun önde gelen isimleri ve silahlı gruplar arasında yapılan bir toplantıda Dürzilerin “birleşik Suriye’nin ayrılmaz bir parçası” olduğu konusunda mutabık kalındı. Anlaşmanın ardından Sahnaya’ya yüzlerce güvenlik gücü sevk edildi. Ancak bölge sakinlerinin endişesi halen devam ediyordu. Alevilere karşı Suriyenin sahil kesiminde yapılan saldırıların benzerinin Dürzilere de karşı yapılacağı endişesi hakimdi.
Bugün gelinen noktada bu endişe ve korkular halen mevcut. Duruma dair araştırma ve bir röportaj yapma niyetimi Suriye’de Esad rejiminin yıkıldığı dönemde tanıştığım bir arkadaşıma ilettim. Kendisi de beni Süveyde’da yaşayan Morhaf Alshear ile tanıştırdı. Gazeteci olan Alshear ayrıca Süveyde Medya Ofisininde müdürü. Ona duruma dair ilgi ve alakamı aktarıp bazı sorularım olduğunu ilettim. Alshear ise ilettiğim soruları içtenlikle cevaplayarak Dürzi halkının yaşadığı sorunları istek ve taleplerini aktardı.
Suriye’de Dürzi nüfusu ne kadar?
Öncelikle Merhaba ben Morhaf Alshear Süveydeli Suriyeli bir gazeteciyim ve Süveyde Medya Direktörlüğü Müdürüyüm. Elbette Dürziler, Süveyde’daki varlıklarıyla bilinir ve Müslüman Tevhidi Dürzi mezhebine mensupturlar. Süveyde vilayetindeki sayıları yaklaşık 600 bin ile 700 bin arasında değişmektedir, yani bu rakamlar tahmini olarak. Ayrıca Suriye’de dört vilayete dağılmışlardır: Süveyda, Kuneytra, Şam kırsalı (Rif Dimashq) ve ayrıca İdlib’de de Müslüman Tevhidi Dürzi mezhebine mensup kişilerin yaşadığı bazı köy ve kasabalar bulunmaktadır ve onların başka bölgelere de dağılımları vardır. Şam bölgesinde, Lübnan’da, Filistin’de ve Ürdün’de de dağılmışlardır.
Kimlere Dürzi denir , Dürzi ne demek ?
Dürzîler, İslamî bir mezheptir ve İslam mezheplerinden biridir. Fatımi Halifeliği döneminden itibaren ortaya çıkmıştır ve köken olarak Arap asıllı bir topluluktur.“Dürzî” unvanı, Müslüman Tevhidiler mezhebine Fatımi Halifeliği döneminde, Tevhid davetinin başlamasıyla birlikte verilmiştir.
Dürziler Suriye’de HTŞ yönetimine girmek istiyor mu ?
Süveyda’daki Müslüman Dürzilerin, Suriye devriminde ve son ayaklanmada önemli bir rolü oldu ve çoğunluğu katıldı. Suriye halkının çoğuyla birlikte, acıları, sıkıntıları ve umutları paylaştılar; aynı zamanda demokratik ve sağlıklı bir ülkeye geçiş için Elbette, Süveyde vilayetindeki Dürzi tutumunda, Heyet Tahrir el-Şam’ı destekleyenlerle yeni hükümeti desteklemeyenler arasında görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Bugün, özgürleşmeden ve devrimin başlamasından sonra isimlendirmeler değişti. Bir kesim, yeni Suriye’yi inşa etmek için elini uzatmayı düşünüyor, yönetimin ne olduğu fark etmeksizin. Bir kesim ise, özellikle çatışmaların sınırlarından sonra bazı radikal veya aşırı İslami grupların misilleme yapmasından endişe ediyor. Benim şehirlerim Cermane ve Sahnaya’da, ve Süveyde’da yaşanan kanlı olaylarda yeni yönetime karşı güvenin oluşmamasını etkiledi. Sonuç olarak, Müslüman Tevhidiler yani Dürziler, hem saldırıyı kendilerinden men eden hem de kendilerine yapılan saldırıyı yasaklayan bir anlayışa sahiptir. Mantıklı ve kesin olarak, her zaman ülkelerinin özgürleşmesi için çaba gösterir; insanlık değerlerini ve barış değerlerini güçlendirmeyi amaçlar ,vatandaşlık değerlerini, sevgi ve maneviyat değerlerini güçlendirmeyi hedefler, her mezhep ve toplum arasında hoşgörü ruhunu taşırlar.
Dürzilerin Suriye hükümetinden talepleri nelerdir ?
Birçok talep var; bunlar arasında herkesin beklentilerini karşılayan ulusal bir anayasa hazırlanması, vatandaşlık değerlerinin güçlendirilmesi ve demokratik, sivil bir ülke inşa edilmesi yer alıyor. Aslında bunlar talepler değil mevcut herhangi bir hükümetten bağımsız olarak her Suriyeli vatandaşın gerçekleştirmeye çalıştığı haklar, çağrılar ve umutlardır. Herkesi koruyan ve herkesin hakkını güvence altına alan ulusal kavramlar olmalı. Güçlü ve sağlıklı bir devlet inşa etmek için herkesin siyasi katılımının güçlendirilmesi ve gerçekleştirilmesi gerekir.
Suriye’de yaşanan Dürzi ve Sünni çatışmalarına ne sebep oldu, çatışmalar hala devam ediyor mu ?
Durum, bazı radikal gruplar yüzünden meydana geldi yoksa Dürziler ile Sünniler arasında bir çatışma yok aslında. Karşılıklı saygı vardır. Ortak değerler ve ortak gelenekler mevcuttur. Bir ulus, Arap ve İslami kader birliği vardır. Ancak burada veya orada bazı radikaller bulunuyor. Buna rağmen, Müslüman Tevhidiler yani Dürziler, her türlü aşırılığa ve her türlü saldırıya karşı varlıklarını savunmaya çalıştılar. Dürziler Azınlıkları hedef alan, dışlayan veya başkalarını kafir ilan eden hareketlere karşı mücadele ediyorlar. Bizim anlayışımızda hoşgörü vardır ve fikirlerimizi başkalarına zorla kabul ettirmeyiz. Dini, bir davranış biçimi olarak kabul ederiz. Bizim sloganımız “Din Allah’ındır, vatan hepimizindir” şeklindedir. Bu yüzden, bu durumu kışkırtmayı amaçlayan bazı kışkırtıcılar ve fitneciler ortaya çıktı. Ayrıca, başkalarını kafir ilan eden aşırı İslami gruplar da var Muhtemelen önceki dönemde Suriye toplumunun farklı bileşenleri arasındaki bu gerilime sebep olan da onlardı.
Dürzilerin İsrail ile ilişkisi nedir ?
Muhtemelen, sizin düşündüğünüz gibi bir ilişki yok. Filistin içinde Dürziler var, ayrıca İsrail toplumunun içinde de Dürziler bulunmakta. Onların Arap Dürziler ile ortak alışkanlıklar, ortak gelenekler ve kader birliği, ve kan bağı var. Doğal olarak, bir toplum ve bileşen olarak, ayrıca Arap etnik özelliği olarak, Şam bölgesinin farklı bölgelerinde bulunan tüm mezhep mensuplarını bir araya getirir. Bunlar, herhangi bir siyasi çekişme ya da siyasi çatışma fikrinden uzaktır.
Dürzi toplumu İsrail’in himayesi altına girmek istiyor mu ?
Dürzi toplumu kimseden koruma ya da yardım talep etmez. Kendini savunabilecek güçtedir ve tehlike durumunda, her duruma göre gereken yapılır. Arap çevremiz var, İslami çevremiz var ve farklı milletlerden oluşan insani bir çevremiz de var. Bu çeşitlilik, doğal olarak, Dürzi Müslüman Tevhidi topluluğunun korunmasına yönelik bir destek sağlayabilecek güçtedir. Dolayısıyla onlar da bir devletin ve yönetimin himayesi altında yaşamaktadırlar. Bu yönetimin görevi ise halkını korumak ve güvence altına almak ve Barışı, huzuru ve tüm bileşenlerini kapsayan bir söylemi sağlamaktır. Doğal olarak, eski bir rejime karşı bir devrim ve değişim süreci devam ettiği sürece, zaman zaman burada ve orada bazı sesler yükselebilir. Bunun beraber bazı endişelere ve aşırı tutumlara verilen tepkiler sonucunda İsrail koruması değil, uluslararası koruma talebini gündeme getirebilir. Ancak bu, Müslüman Tevhidiler topluluğunun anlayışında yoktur; onlar savaşlarda cesur insanlardır ve kendilerini koruyup varlıklarını savunabilecek güçtedirler.
Dürzi toplumu Suriye’de yaşanan bu süreçten endişe ya da korku duyuyor mu ?
Şüphesiz ki Suriye şu anda yeniden inşa ediliyor ve geçiş aşamasında; bu nedenle Suriyeli halkı rahatlatacak birçok önlemin alınması gerekiyor. Evet endişeler devam ediyor; birçok kontrolsüz durum mevcut , birçok cinayet vakası ve yaşanan şiddet olayları da var. Elbette, bu durum topluluk için bir endişe kaynağı oluşturuyor . Suriye’nin , vatanın inşası için; bu kaygılar, önümüzdeki dönemde yönetimin atacağı adımlar ve tutumlarıyla ortadan kalkabilir. Güvenin tesis edilmesi ve demokratik devletin inşası için sahada atılacak adımları önemli buluyoruz.
Dürzi toplumu Suriye’yi bırakıp göç etmeyi düşünüyor mu ?
Dürziler topraklarını terk etmeyi düşünmüyorlar ve bunun kanıtı, Filistin’de ve işgal altındaki Golan’daki Dürzilerin direnişidir. Tüm işgallere rağmen, bu seçenek Müslüman birliğine inanan Dürzi topluluğu için mümkün değildir. Tabii ki, iş koşullarını ve yaşam şartlarını iyileştirmek amacıyla göçler oluyor, ancak zorunlu göçten bahsetmek başka bir şeydir. Dürziler arasında böyle bir şey yoktur; Dürziler topraklarını savunanlar ve savunacak olanlardır ve inançlarına göre tek seçenek zafer ya da zaferdir.
Röportaj : İlyas Yiğit
Röportajın videolarına ulaşmak için : https://www.youtube.com/watch?v=Tka3olISm3A&list=PLTssWcKrgpG56GERtUQjTIhUp7WCOPBKF&index=2 adresini ziyaret edebilirsiniz
News
